Non thiêng Yên Tử là biểu tượng vĩnh cửu của văn hóa – tâm linh Việt Nam. Với vẻ đẹp huyền ảo của thiên nhiên, giá trị trường tồn của lịch sử và sự thanh tịnh của đạo pháp, nơi đây không chỉ là chốn hành hương thiêng liêng mà còn là điểm tựa tinh thần cho biết bao thế hệ người Việt. Đến với Yên Tử, mỗi người như được trở về với cội nguồn tâm linh, tìm thấy sự an yên giữa đời sống bộn bề.
NON THIÊNG YÊN TỬ – HÀNH TRÌNH VỀ MIỀN ĐẤT PHẬT
Nằm trên dãy núi Đông Triều hùng vĩ, trải dài qua ba tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang và Hải Dương, non thiêng Yên Tử từ lâu đã được mệnh danh là “kinh đô Phật giáo của Đại Việt” – nơi khởi nguồn của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, dòng Thiền mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam. Không chỉ là điểm đến hành hương linh thiêng, Yên Tử còn hấp dẫn bởi cảnh sắc thiên nhiên kỳ vĩ, hệ sinh thái nguyên sơ và những giá trị văn hóa – lịch sử trường tồn qua nhiều thế kỷ.
- Vị trí và khái quát
Non thiêng Yên Tử nằm ở ranh giới giữa tỉnh Quảng Ninh và các tỉnh lân cận, cách thủ đô Hà Nội khoảng 130–140 km, cách thành phố Hạ Long khoảng 50 km. Với độ cao hơn 1.068 mét so với mực nước biển, đỉnh núi Yên Tử quanh năm được bao phủ bởi mây trắng bồng bềnh, tạo nên một khung cảnh huyền ảo như cõi bồng lai. Hệ sinh thái nơi đây rất đa dạng, gồm rừng nguyên sinh, thảm thực vật phong phú và nhiều loài động vật quý hiếm.
- Trung tâm Phật giáo Trúc Lâm – Giá trị tâm linh độc nhất
Yên Tử là nơi khởi phát và phát triển Thiền phái Trúc Lâm – dòng thiền mang đậm tinh thần nhập thế và tự lực tự cường, do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập vào cuối thế kỷ XIII. Sau khi nhường ngôi cho con, ông rũ bỏ vinh hoa, khoác áo cà sa, tìm đến Yên Tử tu hành, sáng lập thiền phái Trúc Lâm, kết hợp giữa giáo lý Phật giáo và tư tưởng đạo Nho – Lão, tạo nên một triết lý sống đậm tinh thần dân tộc.
Trên hành trình tu tập của Phật hoàng, hàng trăm công trình tôn giáo, chùa chiền, am thất, tháp Phật đã được dựng nên, trở thành hệ thống di tích phong phú trải dọc theo sườn núi, gắn liền với lịch sử và văn hóa Phật giáo Việt Nam.
- Hệ thống di tích và kiến trúc đặc sắc
Du khách khi đến Yên Tử thường bắt đầu hành trình từ chùa Giải Oan, nơi ghi dấu tích của những cung nữ theo vua Trần lên núi rồi tuẫn tiết, sau đó đến chùa Hoa Yên – được xem là trung tâm chính của quần thể di tích, từng là nơi Phật hoàng thuyết pháp.
Từ đây, du khách tiếp tục hành trình vượt qua hàng trăm bậc đá, qua các điểm linh thiêng như chùa Một Mái, chùa Bảo Sái, tháp Tổ Huệ Quang, để rồi dừng chân ở đỉnh cao nhất là chùa Đồng – ngôi chùa làm hoàn toàn bằng đồng, tọa lạc trên đỉnh Phù Vân, được mệnh danh là “nóc nhà tâm linh của Việt Nam”.
Mỗi công trình kiến trúc trên non thiêng Yên Tử đều mang trong mình dấu ấn của thời gian và nghệ thuật Phật giáo qua nhiều triều đại, đặc biệt là phong cách kiến trúc thời Trần, Lê, Nguyễn.
- Thiên nhiên và hệ sinh thái nguyên sơ
Yên Tử không chỉ là chốn tâm linh mà còn là một khu bảo tồn thiên nhiên với hệ động – thực vật phong phú. Khu vực này có hơn 800 loài thực vật, hàng trăm loài động vật, trong đó nhiều loài quý hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam. Cảnh sắc thiên nhiên nơi đây nổi bật với những con đường rợp bóng tùng, thông cổ thụ hàng trăm năm tuổi, những dòng suối róc rách, thác nước trắng xóa như Thác Vàng, Thác Bạc…
Tất cả tạo nên một không gian hài hòa giữa tâm linh và thiên nhiên, nơi con người có thể tìm thấy sự thanh tịnh trong từng bước chân, hơi thở.
- Trải nghiệm độc đáo
Đến với Yên Tử, du khách có thể lựa chọn hành trình leo núi bộ truyền thống để cảm nhận từng nhịp thở của non thiêng, hoặc trải nghiệm hệ thống cáp treo hiện đại, vừa tiết kiệm thời gian, vừa có thể ngắm nhìn toàn cảnh núi rừng từ trên cao.
Vào dịp đầu xuân, lễ hội Yên Tử được tổ chức long trọng từ mùng 10 tháng Giêng âm lịch và kéo dài suốt ba tháng, thu hút hàng triệu lượt du khách hành hương khắp cả nước. Đây là một trong những lễ hội lớn nhất của Phật giáo Việt Nam, với nhiều nghi lễ truyền thống, hoạt động văn hóa đặc sắc và cơ hội để mỗi người tìm lại sự cân bằng nội tâm trong nhịp sống hiện đại.
- Giá trị lịch sử và danh hiệu
Non thiêng Yên Tử đã được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt và đang được đề cử vào danh sách Di sản Văn hóa thế giới. Cùng với chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang) và chùa Côn Sơn – Kiếp Bạc (Hải Dương), Yên Tử là trung tâm của quần thể di sản văn hóa – tâm linh Trúc Lâm, phản ánh sự giao thoa giữa thiên nhiên và văn hóa Phật giáo đặc sắc của người Việt.
Yên Tử không chỉ là nơi tôn vinh trí tuệ và tâm linh dân tộc, mà còn là không gian gìn giữ, bảo tồn những giá trị di sản vật thể và phi vật thể có giá trị quốc gia và nhân loại.
